Stress en Cholesterol

Geschreven door John Midavaine

Stress als stille veroorzaker van verhoogd cholesterol

 Verhoogd cholesterol wordt vaak geassocieerd met een vetrijk dieet, weinig lichaamsbeweging en genetische aanleg. Wat echter minder bekend is, is de rol die chronische stress speelt in het verstoren van het lipidenprofiel van het lichaam. Steeds meer onderzoek toont aan dat langdurige psychologische stress een directe invloed heeft op het cholesterolgehalte – zelfs bij mensen met een verder gezonde leefstijl.

Hoe werkt het lichaam onder stress?

Stress activeert het sympathische zenuwstelsel en de hypothalamus-hypofyse-bijnier-as (HPA-as). Hierdoor komt het stresshormoon cortisol vrij, samen met adrenaline en noradrenaline. Deze hormonen helpen het lichaam tijdelijk om te gaan met een bedreiging, maar bij chronische stress raken deze systemen langdurig geactiveerd.

Invloed van stress op cholesterol

  1. Verhoogde aanmaak van cholesterol
    Cortisol stimuleert de lever om meer energie vrij te maken, deels in de vorm van vetten zoals triglyceriden en low-density lipoprotein (LDL), oftewel “slecht” cholesterol. Dit helpt het lichaam tijdelijk te voorzien van brandstof, maar bij langdurige stress leidt dit tot een structureel verhoogd LDL-gehalte.

  2. Afname van HDL (“goed” cholesterol)
    Chronische stress wordt ook in verband gebracht met verlaagde niveaus van high-density lipoprotein (HDL), wat normaal gesproken helpt om overtollig cholesterol uit het bloed te verwijderen.

  3. Indirecte effecten via gedrag
    Mensen onder stress neigen vaker naar ongezonde gewoonten zoals roken, overeten (vaak vet- en suikerrijk), weinig bewegen of alcoholgebruik – allemaal factoren die cholesterol verhogen. Maar ook los van deze gedragingen zijn er fysiologische effecten die cholesterol verhogen.

  4. Verhoogde ontstekingsactiviteit
    Chronische stress verhoogt ook laaggradige ontstekingen in het lichaam. Dit zorgt ervoor dat cholesterol sneller wordt afgezet in de vaatwand, wat bijdraagt aan atherosclerose (aderverkalking).

 

Wetenschappelijke onderbouwing

Een grootschalige studie gepubliceerd in het American Journal of Cardiology toonde aan dat mensen met een hoge mate van werkgerelateerde stress significant hogere LDL-waarden hadden dan mensen met weinig stress, onafhankelijk van dieet of BMI (Eller et al., 2006).

Ook een onderzoek uit 2010 (Rosengren et al., European Heart Journal) concludeerde dat psychologische stress het risico op hart- en vaatziekten verhoogt, mede door verstoringen in het lipidenprofiel.

Wat kun je doen?

  • Regelmatige lichaamsbeweging verlaagt zowel stress als LDL-cholesterol.

  • Ademhalingsoefeningen, mindfulness en slaapoptimalisatie zijn bewezen effectief om de HPA-as te kalmeren.

  • Professionele begeleiding kan helpen bij chronische stress, zeker als deze werk- of relationeel gebonden is.

 

Conclusie

Stress is niet alleen een mentale belasting, maar heeft ook meetbare biochemische gevolgen – waaronder een verstoring van het cholesterolprofiel. Het is essentieel dat zorgprofessionals bij verhoogd cholesterol ook stress als onderliggende factor meenemen in hun beoordeling en behandeling.

Bronnen:

 

  • Eller NH, Netterstrøm B, Kristensen TS. “Risk of ischaemic heart disease and psychological work environment.” Occupational Medicine (Oxford). 2006.

  • Rosengren A et al. “Psychosocial factors and cardiovascular disease.” European Heart Journal. 2004;25(10):867–872.

  • Steptoe A, Kivimäki M. “Stress and cardiovascular disease.” Nature Reviews Cardiology. 2012;9:360–370.

 

 

John Midavaine https://www.lifemedic.eu